تبادل دانش

30 حدیث ناب از امام حسین علیه السلام

1- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

 اعْلَمُوا أَنَّ حَوَائِجَ النَّاسِ إِلَيْكُمْ مِنْ نِعَمِ اللَّهِ عَلَيْكُمْ فَلَا تَمَلُّوا النِّعَمَ‏ فَتَتَحَوَّلَ إِلَى غَيْرِكُمْ.

 بدانید که نیاز مردم به شما از نعمتهای خدا بر شما است، از این نعمت افسرده و بیزار نباشید که به غیر شما محول می شود.

 أعلام الدين في صفات المؤمنين، ص298 

 2- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

 الإمامُ الحسينُ عليه السلام عِندَ ما قالَ رَجُلٌ: إنَّ المَعروفَ إذا اُسدِيَ إلى غَيرِ أهلِهِ ضاعَ، لَيسَ كذلكَ ، و لكِنْ تَكونُ الصَّنيعَةُ مِثلَ وابِلِ المَطَرِ تُصيبُ البَرَّ و الفاجِرَ.

 امام حسين عليه السلام خطاب به مردى كه گفت: اگر به نااهل خوبى شود، هدر رفته است، فرمود: چنين نيست، بلكه خوبى كردن مانند ريزش باران، به نيك و بد مى رسد.

تحف العقول، ص245

3- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

أیما اثنَین جَرى بینهما کلام فطلب أحدهما رضَـى الاخر کانَ سابقة الىَ الجنّة.

 هر یک از دو نفـرى که میان آنها نزاعى واقع شود و یکـى از آن دو رضایت دیگرى را بجـویـد ، سبقت گیـرنـده اهل بهشت خـواهـد بــود.

کشف الغمة فی معرفة الائمه، ج2، ص33

4- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

قَالَ ع‏ مَنْ حَاوَلَ أَمْراً بِمَعْصِيَةِ اللَّهِ كَانَ أَفْوَتَ لِمَا يَرْجُو وَ أَسْرَعَ لِمَا يَحْذَرُ.

 كسى كه كارى را با معصيت خدا در پيش بگيرد، آرزو و خواسته‏اش زودتر از دست رود و نگرانی از آنچه می ترسد، سريعتر به او رسد.

تحف العقول، ص248

5- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

أَعجَزالنّاسٍ مَن عَجَزَ عَنِ الدُّعاء.

عاجزترین مردم کسی است که نتواند دعا کند.

بحارالانوار، ج81، ص257

6- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

يَا أَيُّهَا النَّاسُ نَافِسُوا فِي الْمَكَارِمِ وَ سَارِعُوا فِي الْمَغَانِمِ وَ لَا تَحْتَسِبُوا بِمَعْرُوفٍ لَمْ تَعْجَلُوا. 

اى مردم در خوبى‏ها با یکدیگر رقابت کنید و در بهره گرفتن از فرصت‏ها شتاب نمایید و کار نیکى را که در انجامش شتاب نکرده‏اید، به حساب نیاورید.

 كشف الغمة في معرفة الأئمة، ج‏2، ص29

7- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

بادِروا بِصِحَّةِ الأجسامِ في مُدَّةِ الأعمارِ.

در مدّت عمر، در حفظ سلامت تن بكوشيد.

 تحف العقول، ص239

8- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

نُقِـلَ عَن الْحُسَيْنِ عليه السلام أَنَّـهُ كانَ يَتَصَـدَّقُ بِالسُّكَّرِ، فَـقيلَ لَهُ فى ذلِكَ، فَقالَ: إنّي أُحِبُّهُ وَقَدْ قالَ اللّهُ تَعالى: «لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتّى تُنْفِقُوا مِمّا تُحِبُّونَ»

نقل شده كه امام حسين عليه السلام شِكَر صدقه مى داد، از علت آن پرسيدند، فرمود: چون مـن آن را دوست دارم و خدا مى فرمايد: به نيكى نمى رسيد مگر اينكه از آنچه دوست مى داريد، انفاق كنيد.

بحار الأنوار، ج‏46، ص89

9- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

قَالَ رَجُلٌ لِلْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَنَا مِنْ شِيعَتِكُمْ قَالَ اتَّقِ اللَّهَ وَ لَا تَدَّعِيَنَّ شَيْئاً يَقُولُ اللَّهُ لَكَ كَذَبْتَ وَ فَجَرْتَ فِي دَعْوَاكَ إِنَّ شِيعَتَنَا مَنْ‏ سَلِمَتْ‏ قُلُوبُهُمْ‏ مِنْ كُلِّ غِشٍّ وَ دَغَلٍ وَ لَكِنْ قُلْ أَنَا مِنْ مَوَالِيكُمْ وَ مُحِبِّيكُم‏.

مردى به امام حسين عليه السلام گفت: اى فرزند رسول خدا من از شيعيان شمايم، امام فرمود: از خدا بترس! چيزى را ادّعا نكن كه خدا بگويدت دروغ گفتى و ادّعاى گزافى كردى، شيعيان ما كسانى اند كه دلهايشان از هر نوع غلّ و غشّ و دغلكارى پاك باشد، ولى تو بگو: من از دوستان و علاقه مندان شمايم.

مجموعة ورام، ج‏2، ص106

10- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

مِن عَلاماتِ أسبابِ الجَهلِ المُماراةُ لِغَيرِ أهلِ الفِكرِ. (فی بعض نسخ: اهل الکفر)

از نشانه هاى نادانى، جدل با بى فكران است.

تحف العقول، ص248

11- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

لا تَقولَنَّ فى اَخيكَ المُؤْمِنِ اِذا تَوارى عَنْكَ اِلاّ ما تُحِبُّ اَنْ يَقولَ فيكَ اِذا تَوارَيْتَ عَنْهُ. 

وقتى كه برادر دينى ات از تو جدا شد، سخنى پشت سر او نگو، مگر اين كه دوستدارى او در پشت سر تو آن را بگويد.

كنز الفوائد، ج‏2، ص32

12- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

إيّاكَ أن تَكونَ مِمَّن يَخافُ عَلَى العِبادِ مِن ذُنوبِهِم ويَأمَنُ العُقُوبَةَ مِن ذَنبِهِ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَا يُخْدَعُ عَنْ جَنَّتِهِ وَ لَا يُنَالُ مَا عِنْدَهُ إِلَّا بِطَاعَتِهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ. 

مبادا از كسانى باشى كه به سبب گناهانِ بندگانِ خدا بر سرنوشت آنان بيمناك است ، ولى خود را از سزاى گناه خويش ايمن مى داند زيرا خداى تبارك و تعالى در باره بهشتش نيرنگ نمى‏خورد و آنچه (از نعيم آخرت) نزد اوست جز به طاعت و فرمانبردارى از او به دست نيايد، ان شاء اللَّه.

تحف العقول، ص240

13- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

اِنّ اَعفَی النّاسِ مَن عَفا عِندَ قُدرَتِهِ. 

بخشنده ترین مردم کسی است که در هنگام قدرت می بخشد.

الدره الباهره، ج71، ص400

14- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

لاِبنِهِ عَليِّ بنِ الحُسَينِ عليه السلام : أى بُنَيَّ! إيّاكَ وظُلمَ مَن لا يَجِدُ عَلَيكَ ناصِرا إلاَّ اللّه. 

به پسرش على بن حسين عليه السلام فرمود: اى پسرك من! بپرهيز از اين كه بركسى كه جز خداوند در برابر تو ياورى ندارد ، ستم كنى.

تحف العقول، ص246

15- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

من اَحبک نهاک و من اَبغضک اَغراک. 

کسی که تو را دوست دارد، از تو انتقاد می کند و کسی که با تو دشمنی دارد، از تو تعریف و تمجید می کند.

نزهه الناظر، ص88

16- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که: 

أَلاِستِدراجُ مِنَ اللّهِ سُبحانَهُ لِعَبدِهِ أَن يُسبِغَ عَلَیهِ النِّعَمَ وَ يَسلُبَهُ الشُّکر. 

غافلگیر کردن بنده از جانب خداوند به این شکل است که به او نعمت فراوان دهد و توفیق شکرگزاری را از او بگیرد.

 تحف العقول، ص246

17- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

لَوْلا ثَلاثَةٌ ما وَضَعَ ابْنُ آدَمَ رَأْسَهُ لِشَىْ ءٍ: اَلْفَقْرُوَ الْمَرَضُ وَالْمَوْتُ. 

اگر سه چيز نبود، انسان در مقابل هيچ چـيز سر فرود نمى آورد: 1-فقر و تنگدستى 2- بيـمارى 3-مـرگ.

نزهة الناظر و تنبيه الخاطر، ص80

18- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

أُوصِيكُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ ضَمِنَ لِمَنِ اتَّقَاهُ أَنْ يُحَوِّلَهُ عَمَّا يَكْرَهُ إِلَى مَا يُحِبُ‏ وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ‏. 

شما را سفارش به تقوى مي كنم. خداوند براى پرهيزكاران ضمانت كرده که آنها را از آنچه دوست ندارند، به آنچه علاقه دارند، برساند و از جايى كه گمان ندارند به ايشان روزى دهد.

تحف العقول، ص240

19- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

لَيست العِفَّةُ بِمانِعَةٍ رِزْقا ، ولا الحِرصُ بجالِبٍ فَضْلاً ، وإنَّ الرِّزقَ مَقْسومٌ والأجَلَ مَحتومٌ ، ؤاسْتِعمالُ الحِرصِ طَالبُ المَأْثَمِ. 

نه عفّت و مناعت مانع روزى مى شود و نه حرص زدن روزى بيشتر مى آورد، زيرا روزى تقسيم شده و اجل حتمى است و حرص زدن، طلب گناه است.

أعلام الدين في صفات المؤمنين، ص428

20-  از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

مَن سَرَّهُ أن يُنسَأ في أجَلِهِ ، ويُزادَ في رِزقِهِ ، فَلْيَصِلْ رَحِمَهُ. 

هر كه دوست دارد مرگش به تأخير افتد و روزى اش افزايش يابد ، صله رحم به جاى آورَد.

عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج‏2، ص44

21- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

مَن قَبِلَ عَطاءَكَ فقد أعانَكَ علَى الكَرَمِ 

كسى كه عطاى تو را بپذيرد در بخشندگى به تو كمك كرده است.

نزهة الناظر و تنبيه الخاطر، ص83

22- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

مَنْ لَبِسَ ثَوْباً يُشْهِرُهُ كَساهُ اللّه ُ يَوْمَ الْقِيامَةِ ثَوْباً مِنَ النّارِ. 

كسى كه لباسى بپوشد كه او را مشهور (وانگشت نما) كند، خداوند روز قيامت لباسى از آتش بر او خواهد پوشاند.

الكافي، ج‏6، ص445

23- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

أَيُّهَا النَّاسُ مَنْ جَادَ سَادَ، وَ مَنْ بَخِلَ رَذِلَ، وَ إِنَّ أَجْوَدَ النَّاسِ مَنْ أَعْطَى مَنْ‏ لَا يَرْجُوهُ. 

ای مردم، هر كس جود و بخشش داشته باشد، سيادت و بزرگوارى مى‏يابد و هر كس بخل ورزد رذل و پست مى‏شود. باسخاوت‏ترين مردم كسى است كه ببخشد به كسى كه اميدوار از او نيست.

نزهة الناظر و تنبيه الخاطر، ص81

24- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

من عرف حق‏ أبويه‏ الأفضلين‏: محمد و علي (عليهما السلام)، و أطاعهما حق الطاعة قيل له: تبحبح‏ في أي الجنان شئت. 

كسى كه حق دو پدر برتر (از پدر طبيعى) خود يعنى حضرت محمّد صلي الله عليه و آله و على عليه السلام را بشناسد و آنها را آنطور كه شايسته است اطاعت كند به او گفته مى شود: در هر جاى بهشت كه دوست دارى فرود آى و جاى بگير.

البرهان في تفسير القرآن، ج‏4، ص307

25- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

فَمَنْ تَعَجَّلَ‏ لِأَخِيهِ خَيْراً وَجَدَهُ إِذَا قَدِمَ عَلَيْهِ غَداً، وَ مَنْ أَرَادَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بِالصَّنِيعَةِ إِلَى أَخِيهِ كَافَأَهُ بِهَا فِي كُلِّ وَقْتٍ حَاجَةً وَ صَرَفَ عَنْهُ مِنْ بَلَاءِ الدُّنْيَا مَا هُوَ أَكْثَرُ مِنْهَا، وَ مَنْ نَفَّسَ كُرْبَةَ مُؤْمِنٍ فَرَّجَ اللَّهُ عَنْهُ كُرَبَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ. 

هر كس در نیکی کردن به برادر دينى خود تعجیل نماید، فردا كه وارد قيامت شد، نتيجه آن را خواهد ديد. و هر كه در اين نيكوكارى به برادر خود، خدا را بخواهد، خداوند در موقع احتياج و نيازش پاداش او را خواهد داد و بلاهاى دنيا را بيشتر از مقدار آن نيكى از او برمي گرداند. و هر كس اندوهى از دل مؤمنى بزدايد خداوند اندوه هاى دنيا و آخرت را از او برطرف مي كند.

نزهة الناظر و تنبيه الخاطر، ص81

26- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

ما عَـدَوْنا سُنَّةَ رَسُـولِ اللّه ِ فى بَناتِهِ وَ نِسائِهِ وَ أهْلِ بَيْتِهِ وَ هُـوَ ثِنْـتا عَشْرَةَ أوْقِـيَـةً يَكُونُ أرْبَعَمَاةَ وَ ثَمانَينَ دِرْهَما. 

ما از سنت و روش پيامبر در مورد (مهريه) دختران و زنانش و خاندانش پا فراتر نمى گذاريم و سنت پيامبر صلي الله عليه و آله دوازده اوقيه است كه برابر چهار صد و هشتاد درهم است.

مناقب آل أبي طالب عليهم السلام (لابن شهرآشوب)، ج‏4، ص39

27- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

مَن كَفلَ لَنا يَتيما قَطَعَتهُ عَنّا مَحَبَّتُنا باستِتارِنا ، فَواساهُ مِن عُلومِنا الّتي سَقَطَت إلَيهِ حتّى أرشَدَهُ و هَداهُ ، قالَ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ : أيُّها العَبدُ الكَريمُ المُواسِي، أنا أولى بِالكَرَمِ مِنكَ ، اِجعَلوا لَهُ يا مَلائكتي في الجِنانِ بِعَدَدِ كُلِّ حَرفٍ عَلَّمَهُ ألفَ ألفِ قَصرٍ ، و ضُمُّوا إلَيها ما يَليقُ بِها مِن سائرِ النِّعَمِ. 

هر كس يتيمى از ما را كه به سببِ در خفا و استتار بودن ما، به ما دسترسى ندارد سرپرستى كند و از علوم ما كه نصيب او شده است در اختيار وى بگذارد و او را راهنمايى و هدايت كند، خداوند عزّ و جلّ فرمايد: اى بنده كريم و غم خوار! من به كرم و بخشندگى از تو سزاوارترم. اى فرشتگان من! به تعداد هر حرفى كه به او آموخته است، هزار هزار قصر در بهشت ها برايش بسازيد و از ديگر نعمت هايى كه در خور اين قصرهاست به آنها اضافه كنيد.

عوالي اللئالي العزيزية في الأحاديث الدينية، ج‏1، ص17

28- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

الإمامُ الحسينُ عليه السلام لرجُلٍ قالَ لَهُ: اجلِسْ حتّى نَتَناظَرَ في الدِّينِ: يا هذا أنا بَصيرٌ بدِيني مَكشوفٌ علَيَّ هُداي ، فإن كُنتَ جاهِلاً بدِينِكَ فاذهَبْ و اطلُبْهُ، ما لي و لِلمُماراةِ ؟! و إنَّ الشَّيطانَ لَيُوَسوِسُ لِلرّجُلِ و يُناجيهِ و يقولُ: ناظِرِ النّاسَ في الدِّينِ كيلا يَظُنّوا بكَ العَجزَ و الجَهلَ. 

امام حسين عليه السلام  به مردى كه گفت: بنشين تا با يكديگر درباره دين مناظره كنيم، فرمود: اى مرد! من به دين خود آگاهم و راه راست برايم معلوم و روشن است. اگر تو نسبت به دينت آگاهى ندارى برو و آن را تحصيل كن، مرا چه به بحث و مجادله؟ همانا شيطان آدمى را وسوسه مى كند و در گوش او مى خواند و مى گويد: درباره دين با مردم مناظره كن تا فكر نكنند كه تو آدم ناتوان و نادانى هستى!

منية المريد، ص171

29- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

لا تُمارِيَنَّ حَليما و لا سَفيها؛ فإنّ الحليمَ يَقلِيكَ و السَّفيهَ يُؤذيكَ. 

هرگز با خردمند و نابخرد بحث و مجادله مكن؛ زيرا خردمند دشمنت مى دارد و سفيه آزارت مى رساند.

بحار الأنوار، ج‏75، ص127

30- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

سَمِعتُ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يقولُ : اِبدَأْ بِمَن تَعُولُ : اُمَّكَ و أباكَ و اُختَكَ و أخاكَ، ثُمّ أدناكَ فَأدناكَ وَ قَالَ لَا صَدَقَةَ وَ ذُو رَحِمٍ مُحْتَاجٌ‏.

امام حسين عليه السلام: از رسول خدا صلى الله عليه و آله شنيدم كه مى فرمايد: از خانواده ات شروع كن. مادرت، پدرت، خواهرت و برادرت؛ سپس به كسانى كه در مرتبه بعد و بعدتر قرار دارند، صدقه بده و فرمود درحالیکه خویشاوندی محتاج است، صدقه (به غیر) جایز نیست.

  الإختصاص، ص219

31- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

لا تَرْفَعْ حاجَتَكَ إلاّ إلى أحدِ ثَلاثةٍ : إلى ذِي دِينٍ ، أو مُروّةٍ ، أو حَسَبٍ ؛ فأمّا ذو الدِّينِ فيَصُونُ دِينَهُ، و أمّا ذو المُروّةِ فإنّهُ يَسْتَحيي لِمُرُوَّتهِ ، و أمّا ذو الحَسَبِ فيَعْلَمُ أنّكَ لَم تُكْرِمْ وَجهَكَ أنْ تَبْذِلَهُ لَهُ في حاجَتِكَ ، فهُو يَصونُ وَجهَكَ أنْ يَرُدَّكَ بغَيرِ قَضاءِ حاجَتِكَ.

حاجت خود را جز نزد سه كس مَبَر : نزد ديندار ، يا جوانمرد ، يا بزرگ زاده ؛ زيرا ديندار، براى حفظ دين خود نيازت را برآوَرَد و جوانمرد، از مردانگى خود شرم مى كند و بزرگ زاده، مى داند كه تو با رو انداختن به او آبرويت را فروختى و او با برآوردن نيازت، آبروى تو را حفظ مى كند.

تحف العقول، ص247

32- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

دُعاءُ الحُسَينِ عليه السلام بَعدَ الفَريضَةِ: اَللّهُمَّ اِنّى اَسأَلُكَ بِكَلِماتِكَ وَ مَعاقِدَ عَرشِكَ وَ سُكّانِ سَماواتِكَ وَ اَرضِكَ وَ اَنبيائِكَ وَ رُسُلِكَ أَنْ تَستَجيبَ لى، فَقَدْ رَهَقَنى مِنْ أَمرى عُسراً فَأَسألُكَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تَجْعَلَ لى مِن عُسرى يُسراً.

دعاى امام حسين عليه السلام بعد از نمازهاى واجب اينگونه بود: خدايا از تو مى خواهم به حرمت كلماتت و بندهاى عرشت و ساكنان آسمانها و زمينت و پيامبران و رسولانت، مرا اجابت كنى كه كارم به سختى رسيده است، پس از تو مى خواهم بر پيامبر و آلش درود فرستى و سختى در امور مرا به آسانى تبديل گردانى.

عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج‏1، ص60

33- از امام حسین علیه السلام روایت شده است که:

لا تَتَكَلَّمَنَّ فيما لا يَعنيكَ فإنّي أخافُ علَيكَ الوِزرَ، و لا تَتكَلَّمَنَّ فيما يَعنيكَ حتّى تَرى لِلكلامِ مَوضِعاً. 

هرگز درباره چیزی که به تو مرتبط نیست، صحبت نكن، زيرا بيم گناه براى تو دارم و در موردی که به تو مرتبط است، نیز سخن نگو، مگر اين كه آن سخن به جا باشد.

 أعلام الدين في صفات المؤمنين، ص145